انواع سنگ های اذرین

چندین سیستم مختلف برای طبقه بندی سنگهای آذرین ارائه شده است. نکته مشترک تمامی این سیستمهای طبقه بندی این است که در جزئیات ,همگی جنبه‌ای اختیاری و مصنوعی داشته و متکی به پاره‌ای خواص هستند که نمی‌توان آنها را از روی نمونه دستی و یا در صحرا تعیین کرد. در طبقه بندی سنگهای آذرین بافت و ترکیب سنگهای آذرین از مهمترین مواردی هستند که باید در نظر گرفته شوند. در این نوع طبقه بندی نمودارهایی که در آنها نسبت سیلیکاتها در هر یک از سنگهای آذرین را نمایش می‌دهد کاربرد دارند.

سنگهای آذرین اسیدی

 این سنگها از رنگی روشن و نیز وزن مخصوصی نسبتا کم برخوردارند. گاهی اوقات این سنگها را تحت عنوان سنگهای سیلیسی می‌شناسند. دو سنگ ، گرانیت و گرانودیوریت روی هم رفته 95 درصد از کل سنگهای آذرین قاره‌ای ناشی از انجماد ماگما را تشکیل می‌دهند.

* گرانیت سنگی دانه‌ای است و ترکیب کانیایی آن شامل دو قسمت فلدسپات اورتوکلاز + یک قسمت کوارتز

* سنگهایی که ترکیب کانی شناسی آنها مشابه گرانیتها باشد ولی به جای بافت دانه‌ای دارای بافت ریز بلور باشد، ریولیت نامیده می‌شود. معادل شیشه‌ای گرانیت ابسیدین نام دارد. این سنگ معمولا ظاهری قیرگون دارد و کاملا سیاه است ولی باید توجه داشت که اگر قطعه‌ای بسیار نازک از ابسیدین را که ظاهری نیمه شفاف دارد را در مقابل زمینه روشن قرار دهیم رنگی سفید دودی از خود نشان می‌دهد.

سنگهای آذرین بازیک

بر اساس تخمین های انجام گرفته 98 درصد از حجم کل سنگهای تشکیل شده از ماگماهای بیرون ریخته بر روی سطح زمین ترکیبی بازالتی ، آندریتی دارند. واژه مترادف بازالت سنگ پلکانی است و این اسم از آنجا ناشی می‌شود که بازالت در برخی از بیرون زدگی‌ها ، ستونهایی تشکیل می‌دهد که ظاهری شبیه به پلکان دارند. این ستونها حاصل فرآیند سرد شدن بوده و در اثر هوازدگی ظاهر می‌شوند. بازالت بافتی ریز بلور داشته و ترکیب کانی شناسی آن به شرح زیر است:

* یک قسمت فلسپار پلاژیوکلاژ + یک قسمت آهن – منیزیم‌دارها.
* گابرو سنگی است که ترکیبی مانند بازالت داشته اما بافت آن به جای ریز بلورین بودن دانه‌ای است.
* پریدوتیت سنگ آذرینی با بافت دانه‌ای است که عمدتا از آهن – منیزیم‌دارها تشکیل می‌شود.

سنگهای آذرین حدواسط

هنگامی که در نمودار طبقه بندی سنگها از جهت دربر دارند سنگهای روشن به طرف جناح دربرگیرنده سنگهای تیره حرکت می‌کنیم. ترکیب سنگهای آذرین بطور پیوسته از نوعی به نوع دیگر تغییر می‌یابد. آندزیت نامی است که به سنگی آذرین و ریزبلوری که ترکیبی بین گرانیت و بازالت دارد اطلاق می‌شود. این سنگها برای اولین بار در کوههای آند در آمریکای جنوبی دیده شدند و نام آنها نیز از همین امر ناشی شده است. آندزیتها اکثرا در مناطق اطراف اقیانوس آرام یافت می‌شوند و معادل دانه‌ای آندزیت ، دیوریت نام دارد.

پگماتیت

محلولهایی را که در مراحل آخر سرد شدن و انجماد ماگما تولید می‌شوند، محلولهای گرمایی می‌نامند. از تبلور این محلولها سنگ آذرین بسیار درشت دانه‌ای موسوم به پگماتیت تشکیل می‌شود از واژه لاتین پگمات به معنی به هم بافته شده مشتق شده است. کوارتز و فلدسپات پتاسیم‌دار کانیهای اصلی حاصل از تبلور محلولهای گرمایی هستند. پگماتیتها صرفا بر مبنای اندازه‌های غیر عادی دانه‌های کانی موجود قابل تشخیص‌اند.

بافت و ساخت سنگهاي آذرين

 ساختمان سنگ روي زمين تشخيص داده مي شود مثل جهت يافتگي، نواربندي، درزه و شکاف. بافت، درجه تبلور، اندازه دانه ها و فابريک يا رابطه هندسي ميان اجزاء تشکيل دهندة يک سنگ را مشخص می کند. مشخصات سنگ ها به نمودهاي ساختي و بافتي ستگ وابسته است. چرا که لايه لايه بودن، توده اي بودن، شکل و نوع و اندازه کاني يا بلورهاي تشکيل دهنده سنگ و ارتباط آنها با هم به ساخت و بافت سنگ مربوط است و در استحکام، زيبايي و ظاهر سنگ مؤثر مي باشد. ويژگي بافت شناختي هر سنگ وابسته به شرايطي است که سنگ در آن ساخته مي شود. بعضي از سنگ هاي آذرين مثل گرانيت ها تمام بلورين هستند که هولوکريستالن ناميده مي شوند؛ شماري مانند ابسيدين به طور عمده شيشه اي هستند. گدازه ها و سنگ هاي دروني کم عمق ممکن است شامل شيشه و بلور هر دو باشند. بلورهاي بسيار ريز که به شکل مسطح يا منشوري هستند ميکروليت ناميده مي شوند. اگر ميکروليت ها بسيار زير، ايزوتوپ ها و بيشتر به شکل هاي شعاعي و ميله اي و مويي باشند کريستاليت ناميده مي شوند. سنگ هاي آذرين از نظر اندازه دانه ها متفاوت هستند. گاهي آنچنان ريزند که بدون ذره بين جدايش دانه ها را از يکديگر نمي توان باز شناخت، درحالي که بعضي ديگر داراي دانه هايي در مقياس سانتي متر هستند. اگر اجزاء تشکيل دهنده سنگ آنچنان ريز باشند که با چشم غيرمسلح قابل تشخيص نباشند آفانيت و بافت آفانتيک ناميده مي شوند. در مشاهدات ميکروسکوپي بعضي از اين سنگ ها داراي شيشه و بعضي ديگر بلورين هستند. اگر بلورها با ميکروسکوپ قابل تشخيص باشند ميکروکريستالين و اگر آنچنان ريزدانه باشند که تنها با بزرگنمايي هاي بالاي ميکروسکوپ قابل شناسايي باشند کريپتوکريستالين ناميده مي شوند. درجه تبلور و اندازه دانه هاي سنگ هاي آذرين به طور عمده به چگونگي سرد شده آنها در دوران انجماد و مقاديري به ترکيب شيميايي ماگما و غلظت آن بستگي دارد. سنگ هاي هولوکريستالين دانه متوسط و درشت، مخصوص توده هاي دروني (نفوذي) است که در درجه حرارت 800 تا 1000 درجه سانتي گراد از ماگما متبلور شده و به آهستگي سرد مي شوند. در مراحل آخر انجماد، مايع باقيمانده از مواد فرار H2O ، CO2، F و غيره پرمايه مي شود. در اين شرايط تبلور با هسته گذاري آهسته در محيط مايع رخ مي دهد و در گامه هاي پاياني مايع باقيمانده نهايي که در حال جوشش است به سوي شکاف ها و درزه هاي موجود در توده هاي بزرگ بلورين کشيده مي شود. در اين حالت کوچ و جابه جايي يون ها به آساني انجام مي پذيرد و بلورها ممکن است بسيار بزرگ شوند و در نتيجه سنگ هاي بسيار دانه درشتي پديدار شوند که پگماتيت ناميده مي شوند. بافت هاي بلورين ريزدانه، آفاناتيک و شيشه اي در اثر سرد شدن سريع ايجاد مي شوند. در اين حالت هسته گذاري بلورها به سرعت اتفاق مي افتد و رشد بلورها پيوسته کاهش مي يابد و مجموعه بلورهاي ريزدانه ايجاد مي شوند. اگر سرد شدن آنچنان شتاب زده باشد که ميزان جوانه گذاري به صفر برسد و مايع باقيمانده بسيار غليظ باشد، محصول نهايي شيشه خواهد بود. اين شرايط به طور معمول درباره ماگماهاي خروجي و يا توده هاي کوچک دروني که سطحي و کم ژرفا هستند، صدق مي کند. ماگماهاي پرمايه از سيليس که داراي ترکيبات قليايي و آلومينيوم از ماگماهاي پرمايه از کلسيم، منيزيم و آهن مي باشند، در نتيجه گدازه هايي مانند ريوليت، تراکيت و فنوليت در مقايسه با سنگ هاي بازالتي داراي شيشه بيشتري هستند؛ هرچند حتي در بازالت ها هم اگر خيلي به سرعت سرد شوند، شيشه ايجاد مي شود. شيشه ها از هر نوع در درجه حرارت معمولي نيمه پايدارند و از اين رو در روند گذر، تبلور پيدا مي کنند و دويتريفيه مي شوند يا اينکه زير تأثير محلول ها يا افزايش دما تجزيه مي شوند، بنابراين شيشه هاي کهن بسيار کمياب هستند

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: